Бүгін бокстан Сидней Олимпиадасының чемпионы Бекзат Саттархановтың туған күні. 20 жасында олимп шыңын бағындырып, сол жасында мәңгілік мекеніне аттанған ол тірі болса 45 жасын тойлаушы еді… Келте ғұмырында өшпес із қалдырған чемпионның бейнесі жыл сайын алыстаса да, даңқы күн санап асқақтап барады. Мәңгілік сағынышқа айналған батыр бүгінде мыңдаған қазақ баласының бокстағы айнымас қаһарманына айналған…
Бекзат Саттархановтың кіндігі киелі Түркістанда кесілді. Анасы Сырлыкүл құрсағына сәби біткенін естігенде, дәрігер атаулыдан тығылып жүріпті. Себебі, қан қысымының жоғары болуына байланысты жүктілікті тоқтатуы мүмкін еді. Ал ана болса… Ана болса, жүрегінің астындағы жүректің аман болғанын қалады. Осылайша, өз өмірін қатерге тігіп, батыр ұлды босанды.
1980 жылдың 4 сәуірінде өмірге Бекзат келді.
Ол кішкентайынан әлжуаз боп өсті. Мұны байқамаған жан жоқ шығар. Анасы да ұлдарының ішіндегі осы бір баласын күннен, желден қорғап әлек болатын. Аулада өсіп тұрған гүл де, көше де ілініп тұрған әдемі сурет те Бекзаттың назарынан тыс қалмайтын. Әдемілікті жаны сүйгені сонша, даладағы гүлдерді анасына жинап әкелуден тынбаушы еді…
Бойындағы ұяңдығы, тәрбиесі, үлкенге көлденең келмейтін биязы мінезі Бекзатты боксқа әкеледі деп ешкім де ойлаған жоқ. Бірақ ол 15 жасында өзінің өмірлік таңдауын жасады. Ол боксқа келді.
Ал қалған бес жылда өзгелерге өмір бойы бағынбайтын белеске шықты. Жиырма жасында Олимпиада чемпионы атанды. Ғасырлар тоғысқан сәтте алыс құрлықта, алыс Австралияда қазақтың көк байрағын желбіретті. Мұндай бақты талай спортшы армандаумен ғана өткен еді.
Бүгінде Бекзат жайлы естелік жазғанымызға 25 жыл толды. Біз Бекзатты тағы бір Олимпиадада топ жарады деуші едік. Біз Бекзаттың мықты бапкер болғанын көреміз деуші ек. Біз Бекзатты қазақ боксшыларын жетелейтін нағыз көшбасшы болады деуші ек. Бірақ бұл — тағдыр. Оның өз жоспары бар…
2000 жылдың 31 желтоқсанында ол қаза тапты.
Бүгінде Бекзат Саттарханов жайлы түрлі фильмдер түсіріліп, оның атында бокстан халықаралық турнир өткізіліп келеді. Бекзаттың атында көше де, спорт сарайы да бар. Тіпті, оның атын алған бауыры да бүгінде 15 жастан асты. Сырлыкүл Шойбекова мәңгілік сағынышын ел есінен шығармау үшін бір немересіне Бекзат Саттархановтың атын берген.
«Қазір Бекзат атты немерем жоғары оқу орнын бітіріп, жұмыс істеп жүр. Құдайдың құдыреті ғой, Бекзатымнан айнымайды. Жүріс-тұрысы да, келбеті де келеді. Боксқа қатысып, спорттан да жақсы нәтиже тіркеп жүрді. Бірақ 15 жасқа келгенде өзім бокстан шығарып алдым. Спорттың жолы оңай емес. Көз алдымда жүргенін қаладым. Қазір ол да жақсы жігіт боп өсіп келеді, шүкір. Немерелеріме ағасы туралы жиі айтамын. Мендегі немеренің көбісі – қыз балалар. Оларға тәрбие беріп, ақыл айту – әжелік міндетім. Бір қуантатыны, бәрі де әдепті, бәрі де өз орнын біледі. Қазақтың тәрбиесін бойларына сіңірген. «Сендердің осындай ағаларың болған», — деп бір айтқаным-ақ оларға жеткілікті. Ағаларының ерлігін немерелерім де мақтан тұтады», — дейді Сырлыкүл ана.
Сидней Олимпиадасында бокстан Қазақстан құрамасының бас бапкері міндетін атқарған Тұрсынғали Еділов Бекзат туралы естелігінде оның тым ақкөңіл болғанын алға тартады.
«Бекзат… Бекзат сол Олимпиадада өскен бала ғой. Ол әрбір кездесуінен кейін жетіле түсті, әр жекпе-жектен соң күшіне күш қосты. Олимпиадаға 12 күн ерте бардық. Сол кезде «Аға, анау Роналдинью деген футболшы емес пе? Ол да біз сияқты қарапайым адам екен ғой. Біз неге солардай болмаймыз? Анау боксшының бізден қай жері артық? Оны да жеңуге шама жетеді» деп үнемі өзін-өзі қайрап жүретін», — дейді Еділов.
Бекзат Саттарханов Олимпиада чемпионы атанған соң бар болғаны үш ай ғана өмір сүрді. Сол үш айда еліміздің бар өңірін аралап, өзі үшін тақым қысқан қарапайым халықпен жүздесті. Ең соңғы рет туған қаласындағы мерекелік жиында «Жылдың үздік спортшысы» атағын алды да, анасымен қоштасып, мәңгілік сапарға кете барды.
Бүгінде Түркістан қаласындағы мөлтекауданға Бекзаттың аты берілді. Саттархановтың атындағы спорт мектебі де бар. Жыл сайын Сидней батырын еске алу мақсатында бокстан халықаралық турнир де өтеді. Мұның бәрі Бекзатты ортамызға қайта әкелмесі хақ.
Бекзаттың өмірден өткеніне қанша жыл толса да, Сидней көгінде жағылған жұлдыз жарқырай бермек…
Ақырыс Сейтқазы